پروژه تاریخ شفاهی ایرنا، محمدعطریانفر(5)
دفاع عطریانفر از كاریكاتوری كه شرق را توقیف نمود
ساخت اپل آی دی: تهران- محمد عطریانفر عضو موسس روزنامه شرق می گوید: كاریكاتوری كه منجر به توقیف روزنامه شرق شد به درستی اقدامات عوام فریبانه رییس جمهور دولت نهم را هدف گرفته بود.
محمدعطریانفر در بخش پنجم گفت و گو با پروژه تاریخ شفاهی ایرنا به فكر و چگونگی تاسیس روزنامه شرق اشاره می كند. او به بیان نظرات خود درباره موسسه همشهری هم می پردازد.
ایرنا: پس از رفتن از موسسه همشهری همچنان فعالیت این موسسه را دنبال می كردید؟
عطریانفر: كمتر از دو ماه بعد روزنامه«شرق» را راه اندازی كردیم. بدین سبب بخش بزرگی از وقتم صرف مدیریت و نظارت بر این روزنامه شد. دورادور همشهری را رصد می كردم. تا موقعی كه آقای احمدی نژاد شهردار بود چالش چندانی بین روزنامه همشهری و شهرداری تهران نبود. اما سپس یك سال و اندی كه او پا به رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری گذاشت نیروهایی كه از قدیم در همشهری مانده بودند در مقابل ایشان گارد گرفتند. خود آقای شیخ عطار هم در آن مقطع دیگر با آقای احمدی نژاد نبود و در كمپین انتخاباتی آقای ولایتی جای می گرفت.
بین آقای شیخ عطار و احمدی نژاد شكرآب شد. عزل شیخ عطار بسیارناگهانی بود. خاطرم هست ایشان همان موقع به من زنگ زد و اظهار داشت: این رفیق ما (احمدی نژاد) فقط در حق شما كم لطفی نكرد و با من هم خیلی بد برخورد كرد و من را از همشهری كنار گذاشت.
نمی دانم آقای احمدی نژاد چه كسی را پس از ایشان گذاشت. اما چندان طول نكشید كه احمدی نژاد رییس جمهور شد شهرداری دست آقای قالیباف افتاد. آقای حسین انتظامی مدیرعامل همشهری شد و چند سالی در این منصب بود.
در مقطعی كه آقای انتظامی آمد وضع عمومی و محتوای فرهنگی روزنامه مقداری بهتر از دوره احمدی نژاد شد.
آقای قالیباف هم متمایل بود با من ارتباط داشته باشد و چند جلسه ای هم باهم داشتیم. من هم با عنایت به سابقه ام در شورای شهر اول، سفارش هایی راجع به شهرداری و همین طور موسسه همشهری به ایشان داشتم.
آقای انتظامی شخصیتی مجرب بود. اهل فرهنگ بود و مدیرعامل و سردبیر سابق روزنامه جام جم. روزنامه داری را می شناخت و خیلی هم علاقمند به این حرفه بود. البته پیش از ایشان هم آقای عباس ملكی كه عضو وزارت خارجه بود برای مدتی در همشهری رفت و آمد داشت كه البته دورانش خیلی كوتاه بود.
با این وجود نمی گردد گفت در دوره آقای احمدی نژاد حوادث ناگواری در این موسسه رخ داد. آقای شیخ عطار حتی قدم هایی را هم برداشت. مثلا«خردنامه» را راه انداخت كه البته داخل پرانتز عرض كنم كه لگویش به سختی و حتی بد خوانده می شد. دوست داشت كارهای دیگری هم در همشهری انجام دهد ولی نیروهایی به او تحمیل شده بودند كه ایشان حاضر به همكاری با آنها نشد و سرانجام عزل شد.
اما در دوره آقای قالیباف كه موسسه همشهری چندین مدیرعامل عوض كرد این موسسه به سمت احداث تشكیلاتی پرهزینه، فربه، كم درآمد و غیرموثر حركت كرد. این خاصیت های منفی به دوران كنونی هم به ارث رسید.
ایرنا: اینكه مجلات همشهری واگذار شد؟
عطریانفر: مجلات می توانست حفظ، اصلاح و تقویت شود.
هر چند بعضی از این مجلات برای كسب درآمد عده ای خاص تاسیس شده بود نه توسعه فرهنگی.
اما وقتی دیگر این مجلات تاسیس شده بود نباید آنرا تعطیل بلكه باید مسیر آنرا اصلاح می كردند كه البته نكردند.
من شخصا برای آقای «حاجی» مدیرعامل كه اخیاً استعفا داده اند احترام قائلم. همین طور آقایان خسروطالب زاده و مهران كرمی كه سردبیر این روزنامه بودند. اما این اشخاص باید تلاش بیشتری كه بتوانند تحولی را در موسسه همشهری به وجود آورند می كردند. باید یك روح تحولگرای جهت دار دارای هدف، شجاع و نوآور بر این موسسه حاكم شود تا بتواند این نهاد موثر فرهنگی سالهای دهه 70 را احیا كند.
ایرنا: روزنامه شرق چطور شكل گرفت؟
عطریانفر: وقتی از همشهری رفتم با آقای «رحمانیان» كه مدیر هفته نامه ای چهارصفحه ای در چابهار بود آشنا شدم. قبلاًایشان فرماندار این شهر بود و مجوز انتشار سراسری برای این نشریه گرفته بود. آقای رحمانیان صمیمانه اظهار داشت كه حاضرم این مجوز را در اختیار شماقرار دهم. من هم فرصت را مغتنم شمردم. آقای «محمدامیرمظاهری» هم كه از دوستان من و در كار ساخت وساز ساختمان بود ابراز علاقمندی كرد كه منابع مالی لازم را برای تاسیس شرق تامین كند.
من هم استقبال كردم. بااینكه آقای مظاهری در میانه كار دیگر نتوانست روزنامه را تامین مالی كند. ولی به هر حال همان پول اولیه كه گذاشته بود كار را راه انداختم.
ما اقبال جامعه نخبگان به شرق را می دیدیم و شمارگان روزنامه روز به روز افزایش پیدا می كرد.
بار اصلی تحریریه شرق برعهده آقای محمدقوچانی بود. شب اول كه می خواستیم شماره نخست شرق را منتشر نماییم وصفحه آخر را بسته بودیم ایشان در شناسنامه صفحه آخر نوشته بود مدیرمسوول رحمانیان و سردبیر محمدعطریانفر. وقتی پیش من آورد اسم خودم را خط زدم و گفتم بنویس سردبیر محمدقوچانی. گفت حاج آقا نمی گردد. پاسخ دادم همین كه گفتم.
گفت: حاج آقا من نگرانم.
پاسخ دادم: نگران نباش. من هستم و شما باید تجربه سردبیری را هم پشت سر بگذاری.
آقای قوچانی به سختی این مسوولیت را قبول كرد. برای خودم هم یك عنوان من درآوردی انتخاب كردم: رییس شورای سیاستگذاری شرق.
آقای قوچانی محور روزنامه شد و زحمت بسیاری هم كشید و علاقمند به این كار بود.
من هم صمیمانه ماموریت نظارتی خودرا در روزنامه داشتم. به اعضای تحریریه هم گفتم كه شما هر آنچه فكر می كنید را بنویسید فقط به مقدسات توهین نكنید. من شما را كنترل می كنم.
همین هم می شد. گاهی ۲۰/۳۰صفحه پیش من می آمد وبا دقت آنرا می خواندم و اصلاح می كردم.
هدف این بود كه زبان مشتركی در تحریریه پیدا شود. فقط مطالب را رد نمی كردم بلكه اگر موردی جدی بود تهیه كننده آنرا صدا می كردم و توجیهش می كردم كه در شرایط جدید ما باید چطور بنویسیم. خاطرم هست دفتر ما در خیابان الوند میدان آرژانتین چسبیده به دفتر مجله «گل آقا» آقای «كیومرث صابری» بود. آقای صابری خیلی به ما سر می زد و ما را تشویق به ادامه كار می كرد. واقعا هم كار ما برایش جذاب بود.
ایرنا: می توان شما را بنیانگذار شرق دانست؟
عطریانفر: بله. بانی شرق هستم اما همكاری آقایان قوچانی، رحمانیان و مظاهری در بقاء و دوام شرق مهم بود. بویژه آقای قوچانی.
ایرنا: پیش شماره هم داشتید؟
عطریانفر: خیر.
ایرنا: پیشرفت كار چه طور بود؟
عطریانفر: شرق به سرعت جای پای خودرا در مطبوعات كشور پیدا كرد. خصوصاً در انتخابات سال 84 كه هشت نامزد برای ریاست جمهوری وجود داشت ما با همه نامزد هامصاحبه كردیم غیر از آقای احمدی نژاد. البته ایشان هم ابتدا پذیرفت ولی در نهایت مصاحبه نكرد. ولی خبرنگار ما گزارشی را از همین عدم مصاحبه ایشان نوشت كه در صفحه اول نشست. در روزهای تبلیغات ما گفت و گوی اختصاصی شرق با تك تك نامزدها را تیتر یك روزنامه كردیم.
ایرنا: آقای احمدی نژاد چرا از گفت و گو منصرف شد؟
عطریانفر: می گفت شما هم خط من نیستید و حرف مرا تحریف می كنید. گفتیم كه مصاحبه شما را قبل از انتشار برایتان می فرستیم آنرا ببینید ولی نپذیرفت. افرادی كه به او مشورت می دادند از مصاحبه با شرق نهی اش كردند. خبرنگار ما حتی به اتاق آقای احمدی نژاد هم رفت ولی ایشان حاضر به گفت و گو نشد.
ایرنا: شمارگان شرق چه تعداد بود؟
عطریانفر: از سی هزار نسخه در روز شروع كردیم و به تیراژ پایدار 180 هزار نسخه رساندیم. البته این مطالبی كه می گویم مربوط به دوران مدیریت از سال 82 تا 85 است.
ایرنا: چرا عدد شمارگان شرق را در صفحه آخر آن درج نمی كردید؟
عطریانفر: خاطرم نیست این عدد را اعلام می كردیم یا نه. ولی دلیل خاصی نداشت.
ایرنا: شرق مدعی احداث سبك خبری جدیدی در روزنامه نگاری ایران بود. چقدر این را قبول دارید؟
عطریانفر: بله. شرق روزنامه خبری به معنای رایج آن نبود. دوست نداشتیم صرفا روایتگر اخبار باشیم كه خبر را از جایی بگیریم و چاپ نماییم. پیرامون خبر به خواننده توضیح می دادیم. مقایسه و تطبیق می كردیم و اضافه كردن دیدگاههای خودمان.
ایرنا: روزنامه شرق 16 شهریور ماه 85 كاریكاتوری را كشید كه منجر به توقیف آن شد. تصویر یك الاغ كه در صفحه شطرنج مقابل مهره اسب ایستاده بود. دور سر این الاغ را هم هاله ای از نور گرفته بود. مسئولین آنرا توهین به رییس جمهور وقت دانستند و كار به توقیف كشید. جریان چه بود؟
عطریانفر: یادآوری این سوژه برای خودم هم جذاب بود. هدف از كشیدن این كاریكاتور نقد رفتارهای عوام فریبانه دولت وقت بود.
اما خر كه حیوان زحمتكش وآرام ونماد انتخاباتی حزب دموكرات آمریكاست.
شطرنج هم نماد سیاست است. رقابتی بین دو نفر بعنوان بازیگران اصلی صحنه سیاست كه نمادهایشان را به رخ هم می كشند. مهره ای مثل اسب نقش مهمی دارد. حركتش از سرباز بیشتر است، با حركت هایش جبهه خودش را تقویت می كند.
ریاست جمهور محترم وقت آغاز به یك سری بازی های عوام فریبانه كرد.
مشخصا وقتی به سازمان ملل رفت و برگشت ادعا نمود دور سر او هاله نور دیده شده است. ملاقات آقای جوادی آملی هم رفت و این ادعا را بیان نمود.
ایشان هم با كنایه رییس جمهور را از بیان این ادعاها منع كردند.
ولی آقای احمدی نژاد ول كن ماجرا نبود و اطرافیانش هم مدام درباره این هاله نور مانور تبلیغاتی انجام می دادند.
منظور از آن كاریكاتور این بود كه مردم در صحنه سیاست نمی توان آنها را فریب داد. رقابت سیاسی باید بین دو جریان سیاسی و به صورت شرافتمندانه و هوشمندانه باشد نه با تاكید بر عوام فریبی.
در كاریكاتور هم از این نمادها زیاد استفاده میگردد چونكه مقرر است پیامی بدون زیرنویس به میلیون ها نفر مخابره شود. به نظرم این كاریكاتور به زیباترین شكل ممكن پیام خودرا به جامعه رساند. چند روز بعد هم رفتم و رفع توقیف شرق را گرفتم. اما فكر می كنم توقیف شرق به خاطر این كاریكاتور نبود بلكه نوعی تسویه حساب با كارگزاران سازندگی بود. كاریكاتور یك بهانه بیشتر نبود.
ایرنا: گفته میگردد پیامد این كاریكاتور دستور داده شد كه آقای قوچانی دیگر نباید در شرق باشد؟
عطریانفر: به من كه چنین دستوری داده نشد. آقای رحمانیان هم در این باره چیزی به من نگفت. ولی آقای قوچانی از شرق رفت.
ایرنا: دادستان روزنامه را توقیف نمود یا هیات نظارت بر مطبوعات؟
عطریانفر: آقای مرتضوی دادستان وقت تهران.
گفت و گو از: ناصرغضنفری
پژوهشم 3081**
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب